Nederland
Nederland Kunstwerken die zijn gebaseerd op indrukken die ik heb opgedaan in dit land, waar ik toevallig woon en werk, en waarvan ik elke keer als ik terugkom van een reis denk: wat is het hier eigenlijk mooi.
uit 2020 tot 2023
(klik op de afbeelding om het werk groter te bekijken)
stuur een bericht naar de kunstenaar
Koolmees 7
2023Het is niet zo bijzonder dat er in onze tuin koolmezen zitten, tenslotte is er vaak wat te eten en hangt er ook altijd een vogelpindakaaspotje. Het is een van de meest algemene en bekende broedvogels van Nederland. De koolmees heeft een zeer gevarieerde zang en is goed herkenbaar aan z’n gele lijf en zwarte kop. Komt algemeen voor in loofbossen, maar ook in dorpen en steden. Maakt gretig gebruik van bijvoeren in de winter, hoewel in strenge winters grote sterfte kan optreden. Broedt vanaf eind april, heeft 1 of 2 legsels per jaar met 8-13 wit met rood gevlekkte eitjes.Koolmezen zijn holenbroeders maar maken vaak gebruik van nestkasten en zijn daar soms geheel van afhankelijk. Buurnesten bevinden zich soms op 3-4 meter afstand. Het nest wordt door het vrouwtje gemaakt en bestaat uit grassen, mos, dierenhaar, wol en veertjes. Het vrouwtje begint met broeden als er 8-10 eieren zijn gelegd. Broedduur 13-15 dagen. Kuikens worden gevoerd door beide ouders en de jongen zitten 18-21 dagen op het nest. Nadat ze zijn uitgevlogen, worden ze nog 2-3 weken gevoerd. De Nederlandse koolmezen zijn standvogels en overwinteren dus in ons land. In strenge winters komen koolmezen uit Scandinavië en Oost-Europa in grote aantallen naar Nederland. Deze najaarstrek van overwinteraars vindt plaats tussen half sept. en half nov., de voorjaarstrek vindt bijna onmerkbaar plaats tussen half feb. en half april.
Kikker 21
2023De amfibieën vormen de overgang tussen water- en landdieren. Kikkers leggen hun eieren in grote klompen kikkerdril in het water. Uit het ei komt een kikkervisje dat alleen in het water kan leven, hij heeft een lange zweepstaart om te zwemmen en kieuwen om mee te ademen. Maar in een paar weken tijd verandert hij: langzamerhand verdwijnt de staart en in plaats daarvan komen pootjes, de kieuwen maken plaats voor longen. Het dier is een echt landdier geworden en klautert de oever op.
Appel 58
2023Deze vergeten appel is met ons mee op reis geweest naar het noordelijkste puntje van Noorwegen, maar onderweg niet opgegeten, en tenslotte weer thuis in de fruitschaal beland. Hij is in de zomer klein begonnen en daarna gegroeid en rijp geworden, mooi van kleur, glanzend en strak in zijn vel. Maar inmiddels is hij een beetje uitgedroogd. Wat doe ik ermee? Vindt hij de weg naar de composthoop, of zal ik hem verder gaan volgen? Ik besluit het tweede te doen: ik ga hem vastleggen. Langzaam droogt hij verder uit en dag na dag maak ik er een werk van.
Amaryllis 2
2023De bollen die wij Amaryllis noemen behoren eigenlijk tot het geslacht Hippeastrum, een geslacht van bolgewassen uit de Narcisfamilie. Wereldwijd is de tweede naam Amaryllis het meest bekend, maar plantkundig is Hippeastrum de juiste benaming. Dit bolgewas is afkomstig uit Zuid-Amerika en heeft 4 tot 6 bloemen op een holle stengel. De echte Amaryllis Belladonna is een ander bolgewas uit Zuid-Afrika, met 6 tot 12 bloemen en een stevige stengel. Om het ingewikkelder te maken vertrokken in 1946 twee Nederlandse kwekers naar Zuid-Afrika om daar de Zuid-Amerikaanse Hippeastrum te gaan telen. Nog steeds komen de meeste gekweekte vormen uit Nederland en Zuid-Afrika. Over het algemeen produceren de Nederlandse bollen eerst bloemen en ontwikkelen pas na de bloei bladeren. De bollen uit Zuid-Afrika ontwikkelen hun bloemstengels en bladeren tegelijk. Het is heel goed mogelijk de Amaryllis over te houden als zij genoeg warmte en licht in de zomer krijgt en een voldoende ruime pot met voedzame grond heeft. Dit zorgt voor een goede ontwikkeling van de bol. Als je het blad niet voortijdig afknipt en de uitgebloeide bol een winterrust gunt, zal zij waarschijnlijk het volgende jaar weer gaan bloeien.
Boom Ermelo 4
2022Er is een tijd geweest dat Nederland grotendeels bedekt was met bossen. De naam Holland ( holtland of houtland) verwijst hier ook naar. Nu echter beslaat het bos nog geen 11% van het oppervlak, waarmee Nederland een van de dunst beboste landen van Europa is. Wil je een beetje behoorlijk bos zien, moet je dus al gauw de grens over. Er wordt wel eens gedacht dat bossen een leverancier van zuurstof zijn, maar bij het wegrotten of verbranden van het hout wordt er evenveel zuurstof verbruikt als er tijdens een bomenleven is afgegeven. De opgeslagen koolstof (C) verbindt zich met de O2. Omdat wij maar doorgaan met de bomen, planten en het plankton uit de oertijd in de vorm van olie of anderszins op te pompen en te verbranden, brengen wij de tegenwoordige enorme hoeveelheid CO2 de atmosfeer in, waardoor het evenwicht zoek is.
Boomstronk Twiske 3
2022Het Twiske is een recreatiegebied aangelegd tussen 1964 en 1968 rond de gemeenten Landsmeer, Oostzaan, Purmerend en Ilpendam. Oorspronkelijk bestond het gebied vooral uit veenweiden langs het riviertje het Twiske, dat vanuit het noorden naar het IJ stroomt. Waarschijnlijk was de naam vroeger Twisk-A: het ‘tussen-riviertje’ dat de grens vormde tussen Landsmeer en Oostzaan. Ook het West-Friese dorp Twisk bij Hoorn was genoemd naar zo’n grenswater. Rond de dorpen is eeuwenlang op kleinschalige wijze turf gewonnen. In de jaren ’30 werd begonnen met inpoldering, maar de kwaliteit van de drooggelegde landbouwgrond bleek zeer matig, dus eind jaren ’50 stopte men er mee. In de jaren ’60 werd er heel veel zand gewonnen voor de aanleg van de Coentunnelweg. Na afloop besloot men de ruim 30 meter diepe zandwinningsplas en het omliggende terrein als recreatiegebied in te richten. Langzaamaan ontstaat er een natuurlijk evenwicht: er vestigde zich een gevarieerde populatie van vogels, zoals de roerdomp, slobeend, smient, baardmannetje, oeverzwaluw, ijsvogel, nachtegaal, grote bonte specht, torenvalk, havik en buizerd.
Appelscha 1
2022Er speelt licht door de bomen van het Drents-Friese Wold, in de buurt van het dorp Appelscha. Appelscha wordt voor het eerst in 1247 als Appels vermeld in Middeleeuwse archieven, de uitgang ‘scha’ betekent bos. De nederzetting bestond eeuwenlang slechts uit een paar boerderijen, maar vanaf 1827 breidde het dorp zich enorm uit door de komst van duizenden Friese arbeiders, die zich hier ten behoeve van de turfwinning vestigden. De sociale omstandigheden onder de arbeiders waren zeer slecht, met het gevolg dat er in 1888, toen turf veel minder ging opbrengen dan steenkool, onder de veenarbeiders een grote staking uitbrak. Dit was het begin van georganiseerde stakingen in Nederland. In Appelscha vinden sinds 1933 de Pinksterlanddagen plaats, een jaarlijks Anarchistisch festival. Vanaf 1954 tot ongeveer 1980 kwam ik hier elke zomer.
Appel 22
2022De appel valt niet ver van de boom, nou deze zeker niet. Het vruchtvlees is al begonnen aan het verrotingsproces en hij is ook al aangevreten door vogels en wormpjes. De appel wordt van binnenuit opgegeten met het uiteindelijke doel dat de zaden vrij komen en kunnen kiemen zodat er een nieuw boom ontstaat. Langzaam verdwijnt de roodgele glans van zijn huid, hij wordt donkerder tot zwart aan toe. De appel (Malus) werd al 10.000 jaar voor Chr. in Europa in het wild verzameld en in het nabije oosten rond 4.000 voor Chr. geteeld. De genen van deze oude appelrassen zijn verspreid terug te vinden langs de zijderoute naar China. Vervolgens belandt de appel bij de oude Grieken en daarna zorgen de Romeinen voor de verspreiding over West Europa, met het gevolg dat in de 19e eeuw vele steden in Europa en Nederland hun eigen appelrassen hadden.
Doorsnede Spruitje 4
2022Spruitkool (Brassica oleracea variëteit gemmifera) is een koolsoort waarvan de okselknoppen, beter bekend als spruitjes, gegeten worden. Het is een belangrijke wintergroente. Oorspronkelijk komen spruitjes uit het Middelandse-Zeegebied waar ze al duizenden jaren werden geteeld. In de Middeleeuwen is de teelt ervan ook in Noord Europa begonnen, maar wanneer is onduidelijk. Volgens sommigen was dit reeds in de 5e eeuw, volgens anderen zijn spruitjes pas in de 13e eeuw in de omgeving van Brussel beland. De oorspronkelijke Franse naam is dan ook Choux de Bruxelles. In heel wat talen, o.a. het Afrikaans (Brusselspruit), Engels (Brussels sprouts), Italiaans (cavolini di Bruxelles), Pools (brukselka), Turks (Brüksel lahanası) en Zweeds (Brysselkål) verwijst men nog steeds naar Brussel. De machinale oogst vindt plaats van augustus tot maart en is eenmalig, wat wil zeggen dat alle spruitjes van een plant in een keer geplukt worden. Daartoe worden in de beroepsteelt alleen nog hybride rassen gebruikt. Bij de oude (zaadproducerende) rassen kon je per keer alleen de rijpste spruiten plukken wat alleen bij handpluk kan. Deze rassen worden gelukkig nog wel gebruikt door volkstuinders.
Doorsnede Broccoli 2
2022Broccoli behoort tot de familie Brassica Oleracea. Het is een kool van het type Acephela, een bladkool, waarvan de bladeren en de bloeitop gegeten worden. Met dat laatste is hij verwant aan de bloemkool maar er zijn ook duidelijke verschillen. Bij bloemkool is de kop of het hoofdscherm gevormd uit de voorlopers van de bloemknoppen, de 'roosjes'. Bij broccoli bestaat het scherm uit reeds gevormde bloemknoppen, vandaar dat zich in een stronk broccoli al gauw bloempjes vertonen en in bloemkool niet. De kop is zeer compact, en diepgroen tot blauwgroen van kleur. Sommige variëteiten broccoli hebben meerdere hoofdschermen, zoals de Calabrese, met zijn brede vertakte steel de meest verkochte soort. Broccoli loopt overigens na het oogsten van het hoofdscherm weer uit om successievelijk nieuwe, kleinere schermen te vormen, soms een aantal tegelijk. Maar in de commerciële teelt laat men het niet zover komen en wordt de plant na het oogsten van de schermen in zijn geheel gerooid.
Doorsnede Ui 8
2021Een onderdeel van mijn Doorsnede-project is de Ui. De ui wordt wereldwijd in de keuken gebruikt als groente en bestaat in allerlei vormen en kleuren. De plant stamt waarschijnlijk uit Midden-Azië, hoewel daar nooit wilde exemplaren zijn aangetroffen. Rond 3000 v.Chr. werd de ui in China, India, Iran en Afghanistan verbouwd. Vanuit India is hij naar Griekenland en Egypte gebracht. De piramidebouwers kregen uien als rantsoen en in decoraties en hiërogliefen in piramides komt de ui veelvuldig voor. Na introductie door de Romeinen, werd de ui als groente snel populair in Europa. Men denkt bij uien vooral aan de scherpe geur, die bij het snijden zelfs tranenproductie veroorzaakt. Doordat bij het snijden cellen kapot gemaakt worden, die het enzym alliinase, maar ook zwavel bevatten, worden er zwavelzuur-verbindingen gevormd, waaruit het gas propaanthial-S-oxide vrijkomt. In contact met het oogvocht irriteert dit gas de zenuweinden in het oog, waardoor ze gaan tranen.
Doorsnede Prei 1
2021Dit is een onderdeel van mijn project ‘Doorsnede’. Oorspronkelijk komt de Preiplant uit Eurazië en Noord-Afrika, maar ruim 2000 jaar v.Chr. werd er ook bij de oude Egyptenaren en de Grieken al prei verbouwd. De Romeinse keizer Nero was gek op prei en de Romeinen verspreidden het gewas verder over Europa, tot op de Britse eilanden, waar het een belangrijk voedsel werd. Zo is prei het nationale symbool van Wales geworden. In ons land was de Oerprei, ook wel Knolletjesprei genoemd, rond 1900 nog vrij courant.
Kikker 12
2021Elk jaar is hij weer bij ons in de vijver te vinden. Deze poelkikker is de kleinste van drie soorten groene kikkers die in de Benelux voorkomen (poel- of kleine groene kikker, bastaard- of middelste groene kikker en meer- of grote groene kikker). Hij is op de rug grasgroen tot bruin van kleur (soms met donkere vlekken). Vaak heeft hij een lichte lengtestreep op de rug en een witte buik die hooguit zwak gevlekt is, de mannetjes hebben witte kwaakblazen. Hij heeft relatief korte achterpoten en wordt tot maximaal 7 cm groot, maar meestal schommelt de lengte tussen de 4,5 en 5,5 cm.
Geersdijk 1
2021Aan de rand van een grasveld staat deze mooie paddenstoel. Maar wat er onder de grond zit, zien we niet. De paddenstoel zelf is het vruchtlichaam en vormt maar een klein deel van de schimmel, waarvan het grootste deel zich in de bodem bevindt in de vorm van schimmeldraden(hyfen), die samen zwamvlok of mycelium genoemd worden. De snelle groeiwijze, de grillige vormen en de kleuren van paddenstoelen werden vroeger vaak toegeschreven aan tovenarij. Zo zijn er paddenstoelen met namen als duivelsei, satansboleet en heksenboleet. Een heksenkring is een natuurlijk ontstane cirkel van paddenstoelen, doordat de hyfen in een cirkel groeien en de oudere schimmeldraden afsterven. Sommige paddenstoelen, zoals de champignon zijn eetbaar, maar andere soorten kunnen zeer giftig zijn, of psychoactieve of medicinale eigenschappen bezitten.
Doorsnede appel 4
2021In mijn project Doorsnede: hierbij de appel. De appel is de vrucht van de Malus Domestica, een lid van de rozenfamilie. De vlezige vrucht bestaat eigenlijk uit drie lagen, waarvan er twee: het Exocarp en Mesocarp, niet meer van elkaar te onderscheiden zijn. Die vormen gezamenlijk met de opgezwollen bloembodem het vruchtvlees van de appel. Het Endocarp is echter wel duidelijk te onderscheiden. Dat vormt het klokhuis met daarin de zaadjes (pitjes) en in het midden de vaatbundel naar het steeltje.
Amaryllis 41
2021De bollen die wij Amaryllis noemen behoren eigenlijk tot het geslacht Hippeastrum, een geslacht van bolgewassen uit de Narcisfamilie. Wereldwijd is de tweede naam Amaryllis het meest bekend, maar plantkundig is Hippeastrum de juiste benaming. Dit bolgewas is afkomstig uit Zuid-Amerika en heeft 4 tot 6 bloemen op een holle stengel. De echte Amaryllis Belladonna is een ander bolgewas uit Zuid-Afrika, met 6 tot 12 bloemen en een stevige stengel. Om het ingewikkelder te maken vertrokken in 1946 twee Nederlandse kwekers naar Zuid-Afrika om daar de Zuid-Amerikaanse Hippeastrum te gaan telen. Nog steeds komen de meeste gekweekte vormen uit Nederland en Zuid-Afrika. Over het algemeen produceren de Nederlandse bollen eerst bloemen en ontwikkelen pas na de bloei bladeren. De bollen uit Zuid-Afrika ontwikkelen hun bloemstengels en bladeren tegelijk. Het is heel goed mogelijk de Amaryllis over te houden als zij genoeg warmte en licht in de zomer krijgt en een voldoende ruime pot met voedzame grond heeft. Dit zorgt voor een goede ontwikkeling van de bol. Als je het blad niet voortijdig afknipt en de uitgebloeide bol een winterrust gunt, zal zij waarschijnlijk het volgende jaar weer gaan bloeien.
Amaryllis 48
2020De Amaryllis komt van oorsprong uit subtropische gebieden met zachte winters in Zuid Amerika, waar zij in het voorjaar bloeit. Net als onze tulpen, narcissen en hyacinten, heeft de Amaryllis een winterrust nodig alvorens zij gaat bloeien. Door de Amaryllis na een koelere rustperiode weer in de warmte te zetten, zal zij opnieuw uitlopen en bloemen vormen. Het is dus heel goed mogelijk de Amaryllis over te houden, als zij genoeg warmte en licht in de zomer krijgt en een voldoende ruime pot met voedzame grond heeft. Dit zorgt voor een goede ontwikkeling van de bol.
Appel 103
2020Dit is nummer 103 van mijn project ‘appel’, waarin ik een langzaam uitdrogende appel een jaar lang heb gevolgd. Het begint glad en zacht, maar net als bij het verouderen van de menselijke huid, worden rimpels groeven, en ontstaan er tenslotte hele bergketens zoals je die ook op het oppervlak van de aarde of andere planeten ziet. De appel is de vrucht van de Malus Domestica uit de Rozenfamilie. De vlezige vrucht bestaat eigenlijk uit drie lagen, maar bij de appel vormen die verschillende lagen meestal één geheel. Het klokhuis met daarin de pitjes is het endocarp. Het vruchtvlees wordt gevormd door zowel het mesocarp als het exocarp.
Duinpan 2
2020We zijn hier in de duinen bij Hargen, tussen Camperduin en Groet in Noord-Holland. Van een woonkern is nauwelijks sprake, meestal bedoelt men met Hargen de verderop gelegen badplaats Hargen aan Zee. Hoewel het dorp Hargen nooit echt groot geweest is, is het toch al een oude plaats. In de 9e eeuw wordt het aangeduid als Horgana, in de 10e eeuw komt het voor als Haragum en in de 12e eeuw als Hargan. Er wordt wel verondersteld dat de naam afgeleid is van Harag, wat heiligdom betekent en wat zou verwijzen naar een oude cultusplaats van de Friezen, of naar een plek met hunebedden, maar die zijn hier nooit gevonden.
Epen Wolken 14
2020We kijken naar een zonsondergang boven het dal bij Epen (Limburg), een van de zuidelijkst gelegen dorpen in Nederland. In de Romeinse tijd werd deze omgeving al gekoloniseerd. Legionairs die hun tijd uitgediend hadden, kregen een stuk land toegewezen, waarop later grote Romeinse villa’s en hoeven gebouwd werden, waarvan er diverse zijn opgegraven. Vanaf de late Middeleeuwen heeft de omgeving veel te lijden gehad van oorlogsgeweld en van rondtrekkende bendes gedeserteerde soldaten. Er heerste veel armoede, totdat rond de beide wereldoorlogen Epen ontdekt werd door mensen met belangstelling voor de natuur en geologie. Een van de eerste toeristen was Eli Heimans, een onderwijzer uit Amsterdam en bevlogen natuur-propagandist. N.a.v. zijn vakantie in 1910 te Epen schreef hij het boekje Uit ons Krijtland waarmee de plaats meer bekendheid verwierf. Heimans was ook een van de oprichters van de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten, samen met de in Maastricht geboren Jac.P.Thijsse, schrijver van de bekende natuurboeken.